2. Nieuwigheden in Debian 13

De Wiki-pagina bevat meer informatie over dit onderwerp.

2.1. Ondersteunde architecturen

Dit zijn de officieel ondersteunde architecturen voor Debian 13:

  • 32-bit PC (i386) and 64-bit PC (amd64)

  • 64-bit ARM (arm64)

  • ARM EABI (armel)

  • ARMv7 (EABI hard-float ABI, armhf)

  • little-endian MIPS (mipsel)

  • 64-bit little-endian MIPS (mips64el)

  • 64-bit little-endian PowerPC (ppc64el)

  • IBM System z (s390x)

Baseline bump for 32-bit PC to i686

The 32-bit PC support (known as the Debian architecture i386) now requires the "long NOP" instruction. Please refer to Baseline for 32-bit PC is now i686 for more information.

U vindt meer over de status van de voor een bepaalde architectuur geschikt gemaakte versies van Debian (ports genoemd in het taalgebruik van ingewijden) en port-specifieke informatie voor uw architectuur op de Webpagina's van de Debian ports.

2.2. Archiefgebieden

De volgende archiefgebieden die in het Sociaal Contract en in het Debian Beleidshandboek vermeld worden, bestaan al een lange tijd:

  • main: de Debian-distributie;

  • contrib: aanvullende pakketten die bedoeld zijn om met de Debian-distributie te werken, maar waarvoor software buiten de distributie nodig is om gebouwd te worden of te functioneren;

  • non-free: aanvullende pakketten bedoeld zijn om te werken met de Debian-distributie, maar die niet voldoen aan de DFSG, de Debian richtlijnen inzake vrije software, of andere problemen hebben die hun distributie problematisch maken.

Naar aanleiding van de Algemene Resolutie van 2022 over niet-vrije firmware werd het 5e punt van het Sociaal Contract uitgebreid met de volgende zin:

De officiële media van Debian kunnen firmware bevatten die anders geen deel uitmaakt van het Debian-systeem, om het gebruik van Debian mogelijk te maken met hardware die dergelijke firmware vereist.

Hoewel dit nog niet expliciet wordt vermeld in het Sociaal Contract of in het Debian Beleidshandboek, werd een nieuw archiefgebied ingevoerd, waardoor het mogelijk wordt om niet-vrije firmware te scheiden van de andere niet-vrije pakketten:

  • non-free-firmware

De meeste niet-vrije firmwarepakketten zijn verplaatst van non-free naar non-free-firmware ter voorbereiding van de release van Debian 13. Deze zuivere scheiding maakt het mogelijk om officiële installatie-images te bouwen met pakketten van main en van non-free-firmware, zonder contrib of non-free. Op hun beurt maken deze installatie-images het mogelijk om systemen te installeren met alleen main en non-free-firmware, zonder contrib of non-free.

Zie De componenten non-free en non-free-firmware voor upgrades van bookworm.

2.3. Nieuwigheden in de distributie

Deze nieuwe uitgave van Debian bevat opnieuw veel meer software dan zijn voorganger bookworm; de distributie bevat meer dan 11294 nieuwe pakketten, en in totaal meer dan 59551 pakketten. De meeste software in de distributie is bijgewerkt: meer dan 42821 softwarepakketten (dit is 72% van alle pakketten in bookworm). Er is ook een significant aantal pakketten (meer dan 9519, 16% van de pakketten in bookworm) verwijderd uit de distributie om diverse redenen. Deze pakketten zullen niet meer worden bijgewerkt en ze zullen als 'achterhaald' of 'verouderd' worden gemarkeerd in de frontends voor pakketbeheer. Zie Verouderde pakketten.

2.3.1. Desktops en bekende pakketten

Debian wordt weer geleverd met verscheidene desktoptoepassingen en -omgevingen. Het bevat nu onder andere de desktopomgevingen GNOME 43, KDE Plasma 5.27, LXDE 11, LXQt 1.2.0, MATE 1.26 en Xfce 4.18.

Ook de productiviteitstoepassingen zijn opgewaardeerd, waaronder de kantoorsoftware:

  • LibreOffice werd opgewaardeerd naar versie 7.4;

  • GNUcash werd opgewaardeerd naar 4.13;

Deze uitgave bevat daarnaast onder meer de volgende bijgewerkte software:

Pakket

Versie in 12 (bookworm)

Versie in 13 (trixie)

Apache

2.4.54

2.4.57

Bash

5.1

5.2.15

BIND DNS Server

9.16

9.18

Cryptsetup

2.3

2.6

Emacs

27.1

28.2

Exim default e-mail server

4.94

4.96

GNU Compiler Collection as default compiler

10.2

12.2

GIMP

2.10.22

2.10.34

GnuPG

2.2.27

2.2.40

Inkscape

1.0.2

1.2.2

the GNU C library

2.31

2.36

Linux kernel-image

5.10-serie

6.1-serie

LLVM/Clang-gereedschapsset

9.0.1 en 11.0.1 (standaard) en 13.0.1

13.0.1 en 14.0 (standaard) en 15.0.6

MariaDB

10.5

10.11

Nginx

1.18

1.22

OpenJDK

11

17

OpenLDAP

2.4.57

2.5.13

OpenSSH

8.4p1

9.2p1

OpenSSL

1.1.1n

3.0.8

Perl

5.32

5.36

PHP

7.4

8.2

Postfix MTA

3.5

3.7

PostgreSQL

13

15

Python 3

3.9.2

3.11.2

Rustc

1.48

1.63

Samba

4.13

4.17

Systemd

247

252

Vim

8.2

9.0

2.3.2. Meer vertaalde man-pagina's

Dankzij onze vertalers is meer documentatie in de indeling voor man-pagina's beschikbaar in meer talen dan ooit. Veel man-pagina's zijn nu bijvoorbeeld beschikbaar in het Deens, Grieks, Fins, Indonesisch, Macedonisch, Noors (Bokmål), Russisch, Servisch, Zweeds, Oekraïens en Vietnamees, en alle man-pagina's van systemd zijn nu beschikbaar in het Duits.

Om ervoor te zorgen dat het commando man de documentatie in uw taal toont (waar mogelijk), installeert u het juiste pakket manpages-taal en zorgt u ervoor dat uw locale correct is geconfigureerd door gebruik te maken van

# dpkg-reconfigure locales

.

2.3.3. Nieuws van de Med-collectie van Debian

Zoals in elke uitgave zijn er nieuwe pakketten toegevoegd op het gebied van geneeskunde en biowetenschappen. Het nieuwe pakket shiny-server is een bijzondere vermelding waard, omdat het wetenschappelijke webapplicaties met R vereenvoudigt. We bleven ons ook inspannen om continue integratieondersteuning te bieden voor de pakketten die door het Debian Med-team worden beheerd.

Het Debian Med-team is altijd geïnteresseerd in feedback van gebruikers, vooral in de vorm van verzoeken voor het verpakken van nog niet verpakte vrije software, of voor backports van nieuwe pakketten of hogere versies uit testing.

Om pakketten te installeren die worden onderhouden door het Debian Med-team, installeert u de metapakketten met de naam med-*, die versie 3.8.x hebben voor Debian bookworm. Bezoek gerust de Debian Med takenpagina's om het volledige aanbod van biologische en medische software in Debian te zien.

2.3.4. Nieuws over de Astro-collectie van Debian

Debian bookworm wordt geleverd met versie 4.0 van de doelgroepspecifieke collectie Astro van Debian, die een geweldige allesomvattende oplossing blijft voor professionele astronomen, liefhebbers en iedereen die geïnteresseerd is in astronomie. Bijna alle pakketten in Debian Astro zijn bijgewerkt naar nieuwe versies, maar er zijn ook verschillende nieuwe softwarepakketten.

Voor radioastronomen is nu de openbron-correlator openvlbi inbegrepen. De nieuwe pakketten astap en planetary-system-stacker zijn nuttig voor beeldstapeling en astrometrische resolutie. Een groot aantal nieuwe stuurprogramma's en bibliotheken die het INDI-protocol ondersteunen, werden verpakt en worden nu met Debian meegeleverd.

De nieuwe met Astropy verband houdende pakketten python3-extinction, python3-sncosmo, python3-specreduce en python3-synphot zijn inbegrepen, evenals pakketten gemaakt rond python3-yt en python3-sunpy. Python ondersteuning voor de ASDF-bestandsindeling is sterk uitgebreid, terwijl het Java ecosysteem is uitgebreid met bibliotheken die de ECSV- en TFCAT-bestandsindelingen verwerken, voornamelijk voor gebruik met topcat.

Raadpleeg de pagina over de Astro-collectie voor een volledige lijst en verdere informatie.

2.3.5. Beveiligde opstart op ARM64

Ondersteuning voor beveiligde opstart op ARM64 werd opnieuw geïntroduceerd in trixie. Gebruikers van UEFI-compatibele ARM64-hardware kunnen opstarten in de beveiligde opstartmodus en volledig genieten van de beveiligingsfunctie. Zorg ervoor dat de pakketten grub-efi-arm64-signed en shim-signed zijn geïnstalleerd, activeer beveiligd opstarten in de firmware-interface van uw apparaat en start opnieuw op om uw systeem te gebruiken met een ingeschakelde veilige opstartmodus.

De Wiki bevat meer informatie over hoe u beveiligd opstarten kunt gebruiken en debuggen.